2023 was het jaar van van alles, van het einde van Rutte, van de a12 en van Gaza, maar natuurlijk ook van… ChatGPT.

Ik heb het afgelopen jaar enorm veel gezegd en geschreven over AI, maar ik heb het nog niet zoveel gehad over de impact op kinderen leren programmeren, toch één van mijn onderzoeksgebieden. Natuurlijk gaan er nu meteen weer stemmen op, uit allerhande hoeken, om weer een streep te zetten door het aan kinderen leren van programmeren.

“Zie je wel, het was helemaal nooit nodig”, zeggen mensen die toch al niet vonden dat kinderen moeten leren programmeren.

Ik dacht eerst: ik hou me van deze discussie afzijdig, want mensen die programmeren niet zien zitten, die overtuig ik toch niet, daar hoef ik mijn tijd niet aan te verdoen. Maar ik zie dit argument nu ook rondgaan onder “programmeeronderwijsagnosten”, mensen die nog niet weten of dit nu wel of niet nuttig is.

Nu is het goed om eerst weer eens een oude post uit het vet te halen, waarom vind ik programmeren eigenlijk belangrijk? Leuk om te zien dat mijn argumentatie nauwelijks veranderd is in 7 jaar tijd! Als ik zie hoe mijn mening over bijv. diversiteit veranderd is in de loop der jaren vind ik dat wel erg boeiend dat ik dit stuk zo vandaag had kunnen typen.

Begin 2017 schreef ik namelijk dat er vier redenen zijn voor programmeeronderwijs:

1. Beroepsperspectief -> Veel beroepen krijgen met programmeren te maken
2. De wereld beter snappen -> Software is overal, als je niet snapt hoe het werkt (bijv filterbubbels in social media) kan je niet meedenken en meebesluiten
3. Jezelf ook digitaal kunnen uiten -> Als je boos bent of verdrietig, dan kan je een tekening maken, of een liedje, maar ook een app of animatie. Die rijke uitingsvorm gun ik ieder kind
4. Gelijkheid -> Niet iedereen ziet zichzelf in de digitale wereld en als we niet vroeg beginnen, missen we talent.

Laten we langs die argumenten (die ik hier niet verder uiteenzet, daarvoor kan je het originele stuk lezen) eens kijken naar de impact van GPT.

1. Beroepsperspectief

Veel beroepen zullen met programmeren te maken krijgen, dat is eigenlijk onveranderd. Een automonteur moet ook een software-update uitvoeren, een kapster wil een website en een app waarmee mensen online afspraken kunnen maken, en een juf of meester wil zien wie het in de klas opeens een stuk beter of juist slechter doet. Als je een beetje weet wat een computer kan, kan je die voor jou laten weten, met GPT misschien nog makkelijker dan ervoor.

De kapster kan, als ze weet dat GPT ook code kan schrijven, misschien met GPT wel een website laten genereren, maar alleen als je weet dat het een optie is, anders kom je niet eens op het idee om het te proberen!

Op een lezing die ik een tijdje geleden gaf in Australië, gaf ik het voorbeeld van zelf kleren maken. Heb jij wel eens kleding gedragen die je zelf hebt gemaakt? De meeste mensen niet. Terwijl je wel iedere dag kleding “gebruikt” en je misschien zelfs wel eens hebt geërgerd aan de te korte pijpen van een broek, of een trui in een bepaalde kleur wilde maar niet niet vond. Waarom zou je dan niet zelf wat maken…?

Tsja! Omdat je niet weet hoe dat moet. En niet op het niveau van “ik weet een bepaalde naaisteek niet dus ik Google het even” maar op het niveau dat je, zelfs als je zou willen leren hoe je moet naaien of breien, dat je niet eens weet wat je zou moeten opzoeken. Maar sterker nog, als jij in een winkel niks leuks vindt, dan denk je niet eens: “ik ga naar huis en ik maak het zelf” Het idee komt niet eens in je op! En dat is hoe de meeste mensen ook over programmeren denken.

Dat kan alleen veranderen, als je de basisideeën aan iedereen aanleert. Want als je eenmaal een of twee codes, of steken, kent, dan kan je de rest opzoeken, met of zonder GPT.

2. De wereld beter snappen

Het afgelopen jaar heb ik ik-weet-niet-hoeveel keer aan mensen moeten uitleggen hoe GPT zijn, magisch lijkende, werk doet. Van niet-technische vrienden en familieleden tot opinie- en beleidsmakers, iedereen is verbaasd over wat computers kunnen, maar geloven ook dat ze kunnen “denken” en dat ze al die kennis die ze uitspuwen zelf hebben “geleerd”.

Mensen die niet snappen wat een computer allemaal wel of niet kan, kunnen ook niet nadenken over waar ze die inzet wel of niet goed vinden. Ik schreef eerder dit jaar over de inzet van GPT in ziekenhuizen voor medicijnadvies. Als je weet hoe generatieve AI werkt, dat wil je dat echt niet! En als je goed snapt hoe zwak vertaalalgoritmes presetereen op niet-Westerse talen, dan bewierrook je die ook een stuk minder.

Het is dus juist belangrijk om alle kinderen (en volwassenen natuurlijk) aan te leren dat computers alleen doen wat wij erin stoppen. Hoe slim het ook lijkt, iemand heeft het met de hand gemaakt, en denken is iets dat alleen mensen doen. Dat ervaar je pas echt goed als je een keer hebt geprobeerd een computer iets te laten doen!

3. Jezelf digitaal uiten

In mijn programmeerplatform voor kinderen Hedy ¹ leren kinderen programmeren. Maar ze leren dat doordat ze zich digitaal kunnen uiten. Ze maken bijvoorbeeld een interactief verhaal, een liedje of een tekening. Zo leren ze dat de digitale wereld ook een wereld is waarin jij als kind wat kan maken, in plaats van alleen een consumptieve relatie te ontwikkelen met computers door alleen te scrollen en te kijken. In een wereld waarin we straks alle content die we maar willen kunnen oproepen (“ik wil een filmpje van een banaan die trouwt met een kersenpit en verhuist naar de binnenkant van een kokosnoot?”) is het des te belangrijker dat kinderen leren dat je ook zelf wat kan *maken* ipv bestellen!

4. Gelijkheid

Programmeren is veel plekken op aarde (waaronder Nederland, dat systematisch laag scoort is op de OECD lijst van vrouwelijke STEM-participatie) nog steeds een mannenberoep. Dat betekent dat vrouwen niet kunnen meedenken over de inzet van software en over de veiligheid ervan. Als we dat willen doorbreken, moeten we zorgen dat iedereen de kans krijgt om te ontdekken of ze programmeren leuk vinden, en of ze er talent voor hebben.

Dus…. op naar meer en niet minder programmeeronderwijs in 2024! Alvast de beste wensen.

1. Ten tijde van bovenstaande post, in 2017, bestond Hedy nog niet! Maar het is leuk om te zien hoeveel van mijn ideeën er wel een plekje in gevonden hebben. ↩︎