Mijn ongevraagd advies van deze week gaat over het recente aftreden van Claudine Gay, de president van Harvard. Deze week is mijn column een stuk uitgebreider dan mijn gesproken column omdat het zo’n ingewikkeld en breed onderwerp is. Je vindt alle Ongevraagde Adviezen via deze Spotify playlist, deze editie beluister je via BNR of hieronder:
Na een Amerikaanse media-hetze van een paar weken is nu toch de nieuwe “president” van Harvard (dit is bij ons niet de rector maar de voorzitter van het CvB) opgestapt, na de kortste termijn ooit, maar 6 maanden.
Deze saga begon met een hoorzitting van het Amerikaanse congres in december waarop de presidenten van drie grote universiteiten (alledrie vrouw) gevraagd werden iets te vinden van het toenemende anti-semitisme op hun universiteiten. Alleen het onderwerp is natuurlijk meteen ingewikkeld, en je kan en mag (moet, misschien zelfs) je afvragen waarom het congres daar het nodig vindt om een hoorzitting over toenemend anti-semitisme te organiseren, terwijl ze ondertussen ook Israel steunen, een regime dat systematisch burgers vermoordt en opsluit zonder proces. Het is een preemptive strike om iedereen die ook maar overweegt ook pro-Palestijns sentiment te tonen, bang te maken.
Maar dat is niet eerlijk. Hoezeer een toename van anti-semitisme ook te zien is, en hoe akelig dat ook is, ook in Nederland, je uitspreken tegen de horror na 7 oktober dat kan en mag geen “blanket” anti-semitisme heten, kritiek op de acties van een land is onvergelijkbaar met rassenhaat of haat van een religie. Tegen het regime van Afghanistan zijn is geen moslimhaat, en tegen anti-vaxers in de biblebelt (ook onze eigen) is geen Christenhaat.
Gay zelf noemt de hearings zelf een “well-laid trap“, dat doet ze opvallend genoeg in een stuk in de NY Times, die juist zelf instrumenteel waren in haar downfall, door te blijven rapporteren over wat in het Engels denk ik geen equivalent heeft, maar wat we in het Nederlands zo mooi “fophef” doemen, een storm in een glas water. Gay zei namelijk in haar antwoord dat het lastig is zomaar te zeggen of studenten de term “intifada” mogen gebruiken. Lastig zei ze, want er is ook nog zoiets als vrijheid van meningsuiting, in Amerika misschien nog wel sterker staat dan hier. In zekere zin gaan de rechtszaken van Trump over 6 januari ook over vrijheid van meningsuiting versus het oproepen tot geweld.
Na de rechtszaak werd door Amerikaanse uiterst rechtste opiniemakers meteen opgeroepen tot haar aftreden, maar in eerste instantie leidde dat tot niets, naar verluidt doordat oa Barack Obama zich achter Gay schaarde.
Maar dat zinde de conservatieven niet. Dat is atypisch, want rechts Amerika staat nu niet bepaald bekend zo’n fan van de Joodse zaak te zijn, er moet dus bijna ook iets anders mee te spelen: Gay is namelijk zwart, en dochter van Haitiaanse immigranten én doet onderzoek naar de effecten van slavernij en de rol van ras in verkiezingen. Dát heeft natuurlijk een rol gespeeld bij het doorzetten van de aanvallen op haar werk en karakter.
Een nieuwe aanvalslinie werd geopend: plagiaat in haar onderzoek. Ondanks dat een interne commissie Gay al eerder vrijpleitte van misconduct, werd er toch doorgezet. “Plagiaat mag nooit”, ook al betrof het hier bijv een dankwoord dat veel leek op die van een labgenoot, en een beschrijving van statistische resultaten die altijd formulaïsch klinken: “ons onderzoek toont aan dat variabele X en Y sterk met elkaar gecorreleerd zijn” kan je nu eenmaal maar op een paar manieren schrijven, ze moest weg. Extreem rechtse activist Chris Rufo begon een ongekende haat-compagne, en gaf zelfs toe dat hij de timing ervan had gepland om schade aan haar carrière te maximaliseren, en legde, als een slechterik in een B-film, live op Twitter en later zelfs in the Wall Street Journal uit hoe zijn plannetje zou lukken, maar in tegenstalling tot de meeste, villains, slaagde zijn plan wel, en wel precies zoals hij zei dat het zou lukken: meer respectabele “linkse” media zoals de Washington Post gingen mee in het frame, van het één kwam het ander en “here we are”, Gay is zoals Rufo het zelf noemt, gescalpeerd.
Wat hier aan de hand is, is het “wapeniseren” van data analyse; iedereen, ook iemand geen interesse heeft in het verschil tussen een dankwoord en een paper, tussen iemand werk stelen en een standaardzinnetje gebruiken, kan gemakkelijk iedereen’s stukken door een checker halen en “zie je wel” bij de screenshots zetten, en de fophef is gebeuren. Dan hoef je alleen nog maar te wachten tot het verder opblaast. Het aanwakkeren van de haat tegen Gay doet denken aan GamerGate en aan “has Justine landed yet” uit de vroege dagen van social media.
Nu kun je nog denken: ach, kan ons het schelen… Het is heel heel vervelend dat deze vrouw de prijs betaalt voor het verkeerd inschatten van de publieke opinie over Palestina/Isreal en de reactie is oneerlijk, maar en gaan iedere dag kinderen dood in Gaza en in Oekraine, dus ja…
Maar de zaak Gay staat niet op zich, er is in Amerika een haatcampagne bezig tegen het hele idee dat niet-witte niet-mannen ook hun recht opeisen op mee te doen in het bedrijfsleven en de wetenschap, ook bijvoorbeeld Elon Musk, één van de machtigste mannen op aarde. Diversiteitsbeleid, dat is oneerlijk, dat is racisme en dat geeft mensen die we nog steeds niet “motten” maar toegang tot macht en het publieke debat, het moet daarmee maar eens afgelopen zijn, en snel ook. Ook in Nederland speelt dat, ontevreden mannen gingen al tweemaal naar het College voor de Rechten van de Mens om zich te beklagen over het “voortrekken” van vrouwen, eenmaal tevergeefs, eenmaal met succes, alhoewel TU Eindhoven de regels aanpaste, waarna ze wel goedgekeurd werden.
En dat terwijl de opmars van vrouwen in de wetenschap eigenlijk gestokt is, het LNVH meldt dit jaar dat de groei is gestagneerd op een krappe 30%. Zelfs in mijn leeftijdscategorie, hoogleraren onder de 40, wordt pariteit in leerstoelen niet bereikt; slechts 42% van deze posities zijn door een vrouw bezet. En dat voor de generatie waarvan zo’n 50% uit vrouwelijke afstudeerders bestond (dit was voor het eerst zo in 2006). Wetenschappers met kinderen staan nog steeds op een grote achterstand, als het vrouwen zijn. Er is dus niet echt een basis voor het idee dat we als vrouwen de mannen binnenkort de wetenschap uit zullen verdrijven, en tóch gaat het volgens sommige mensen te ver.
Het is zeer verleidelijk om te denken dat dit allemaal wel meevalt, dat de rechten die we nu hebben als, bijv. vrouwen in de wetenschap verworven zijn en nooit meer kunnen worden afgenomen, en dat we nu met genoeg zijn om deze ellende te counteren. Maar vergeet niet dat het moeite kost om hier steeds weer over te rapporteren, ik had het afgelopen uur ook aan onderzoek kunnen besteden ipv deze column. In de onsterfelijke woorden van Toni Morrison:
Het afleiden, het bang maken heeft een functie, maar er is ook genoeg om bang over te zijn, rechten die we hebben kunnen zomaar worden afgenomen, en posities van mach onbereikbaar worden. Ik stond bijv laatst met mijn oren te klapperen dat er ooit (in mijn leven nog!) een vrouwelijke democratische gouverneur van Texas is geweest. Dat kan je je nu niet meer indenken. En wat te denken van deze foto van (helaas naamloos gebleven) Iraanse parlementsleden in de jaren ’70 (bron). Iran had in de jaren ’60 ook al een vrouwelijke minister, maar 10 jaar later dan Nederland, Farrokhroo Parsa.
Dot moet ons eens te meer laten inzien dat de rechten van vrouwen, en andere mensen die historisch minder macht hebben, bevochten zullen moeten blijven worden.
Nu vind ik meer vrouwen, mensen van kleur, mensen met een beperking etc toelaten in “de macht” wat dat ook betekent, van de wetenschap tot de journalistiek, een kwestie van mensenrechten: onderzoek, nieuws, het gaat ons allemaal aan dus we moeten allemaal mee mogen denken. Maar dat lijkt een lastig standpunt in de huidige tijd. Dan heb ik er nog wel eentje die er bij het BNR-publiek misschien wel goed ingaat… Diversiteit is goed voor de portemonnee!
Onderzoek van McKinsey laat zien dat bedrijven met meer vrouwen en mensen met etnische en cultureel diverse achtergrond aan het roer, financieel beter presteren. Bedrijven met 30% senior vrouwen doen het tot bijna 50% beter dan bedrijven met minder vrouwen aan de top. En de meest cultureel en etnisch diverse bedrijven deden het tot 36% beter dan minder diverse organisaties. Het is jammer dat dat de reden moet zijn, maar laat het dan maar zo zijn, en laat iedereen zich verenigen in de strijd voor meer macht en invloed voor een grotere diversiteit aan mensen!
